Mâm Cỗ Tết 3 Miền Có Gì? Những Món Ngon Không Thể Thiếu

Không khí Tết đang rộn ràng lao xao từ đầu ngõ đến tận trong nhà. Ngoài đường, không khí lễ hội đang lung linh khắp nơi nhờ sự xuất hiện của các cành mai, cành đào, tiểu cảnh nấu bánh chưng, bánh tét, và những phong bao lì xì đỏ chói bên cạnh những dây đồng tiền vàng sáng lấp lánh. Trái ngược với không khí lễ hội hào nhoáng bên ngoài, thì trong nhà, hương vị Tết đang dần len lỏi một cách chậm rãi và thân quen qua từng món ngon trên mâm cỗ Tết gia đình đầm ấm.

Không biết Tết đối với mọi người thế nào, chứ riêng đối với Ad, Tết được gắn liền với những ký ức tuyệt đẹp đến từ hương vị.

1 - Mâm cỗ Tết miền Bắc

Có lẽ món ăn gợi cho Ad hương vị Tết sâu đậm nhất chính là vị mằn mặn của món hành muối. Từ mấy tuần trước, Ad đã được thưởng thức món hành muối ngon tuyệt đỉnh của ba. Đây cũng là một món không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Bắc.

“Không chỉ được dùng trong những ngày Tết cổ truyền mà còn trở thành một món ăn quen thuộc hằng ngày nữa... Vì làm dưa hành giòn ngon, không hăng rất đơn giản & dễ dàng.” - Món Dưa hành của Hoàng Thị Tố Hà

Hành muối hay còn gọi là dưa hành có vị giòn giòn, chua chua, ngọt ngọt, không hăng cay cũng không quá mặn mà chỉ vừa miệng để hoà quyện cùng với vị nếp dẻo quyện đậu xanh và ít thịt mỡ của bánh chưng.

Nói đến bánh chưng thì không thể không kể đến cái không khí ấm áp và vui nhộn khi cả nhà rộn ràng chuẩn bị gạo, đậu, thịt, lá, dây nẹp, và bếp lửa than hồng để gói và nấu bánh chưng mỗi năm ở nhà Ad. Những ký ức quanh quần cùng nhau trong gian bếp hay sân nhà để chuẩn bị đón Tết là một trong những ký ức đẹp nhất đong đầy tuổi thơ Ad.

“Tết sắp về và cháu Hiền sắp sang Úc mà không dự được những ngày tết cổ truyền cùng gia đình nên đó là lý do mình tổ chức gói bánh sớm để cháu có những kỷ niệm tuyệt đẹp về quê hương, gia đình và bạn học. * Mời bạn xem video do Cookpad ghi hình quá trình gói bánh trong link này“ - Món Bánh chưng xanh của Bích Hoà

Mà đã có dưa hành, bánh chưng, thì không thể thiếu giò thủ. Đây chính là món giò làm từ tai mũi heo xào với mộc nhĩ mà các gia đình miền Bắc thường chuẩn bị gần như cùng lúc với món thịt đông béo ngậy và mát lạnh. Thịt đông cũng là một món làm từ thịt heo hầm nhừ, thường được ăn kèm với món dưa chua giòn giã, nhai nghe rất vui tai, như tiếng pháo nổ tí tách trong miệng ấy.

“Một món giò rất gần gũi thân quen với người Việt Nam, mỗi lần nhớ ba nhớ gia đình mình lại làm món giò Thủ. Ngày trước chỉ có Tết Nguyên Đán ba mới làm giò, nhiệm vụ của mình khi đó chỉ là cắt lá chuối, rửa lá, trần qua nước sôi, và lau lá...rồi nghe ba giảng giải các bước làm giò sao cho ngon. Bây giờ dù không phải Tết mà bất cứ thời gian nào vào ngày nghỉ mình đều có thể làm giò để ăn hàng ngày, buổi tối đi làm về chỉ cần nấu tô canh, món mặn và cắt thêm khoanh giò là gia đình mình có buổi tối ấm áp bên nhau.” - Món Giò Thủ của Thoan Bùi
Theo bạn bếp Thanh Ngan MC thì thịt đông là “Món ăn không thể thiếu của ngày Tết cổ truyền.”
“Mùa gần Tết, cải rẻ và ngon, mua về muối dưa ăn với các món kho hoặc nấu canh dưa chua, xào với thịt heo quay cũng rất hợp.” - Món Dưa cải muối của Mai Nguyen

Bên cạnh hành muối, bánh chưng, giò thủ, thịt đông, dưa chua, thì hai món thân quen nữa trong mâm cỗ Tết miền Bắc là xôi gấc và gà luộc, thường được dùng chung với nhau rất tuyệt.

Các bạn có thể thử làm món gà luộc nguyên con với muối, gừng, sả, lá chanh mà không cần nước này của bạn bếp Hồ Nhã để làm mới món gà luộc cho mâm cỗ Tết nhé!

“Quá tiện cho các mẹ bỉm, không cần canh nước sôi, không sợ trào, thịt gà dai, thơm, màu đẹp tự nhiên không cần phết nghệ. Đặc biệt không bị cháy nồi. Đã áp dụng rất nhiều lần và chỉ cả 1000 người trên group nấu ăn.” - Món Luộc gà không cần nước của Hồ Nhã

Còn bí quyết làm xôi gấc ngon? Có bếp đó là cho thật nhiều gấc, có bếp là thêm cốt dừa, bếp khác lại là mỡ gà hay đậu xanh.

“Ở Việt Nam, món xôi thường được người dân chọn làm món ăn sáng cho chắc dạ đi làm. Không những thế, món xôi được dùng nhiều trong các ngày lễ tết, giỗ Chạp hay cưới hỏi, đình đám. Xôi gấc thường được ưa chuộng vì màu đỏ của gấc thật đẹp, bắt mắt, vị ngon dẻo của hạt nếp, vị bùi béo của dừa, vị ngọt của đường, thơm ngon thấm đầy màu gấc đỏ may mắn.” - Món Xôi gấc của Thi Hoa Giang

Và sau cùng, để một mâm cỗ Tết miền Bắc trọn đầy đủ vị, món canh bóng thả đậm đà vị nấm đông cô và giòn xốp của da heo sẽ là một món không thể thiếu trong những bữa tiệc ngày Xuân.

Món Canh bóng thập cẩm của Ngọc Trung

2 - Mâm cỗ Tết miền Trung

Trong một lần nói chuyện với bạn bè miền Trung, Ad đã rất bất ngờ khi biết món bánh bột lọc là một trong những món ăn không thể thiếu trên mâm cỗ Tết miền Trung đó.

“Những chiếc bánh bột lọc gói lá chuối mang hương vị đậm đà, thơm ngon ngây ngất lòng người với mùi thơm đặc trưng, đậm chất quê hương. Nhà mình thích ăn nhân tôm nên không cho thịt vào làm nhân.” - Món Bánh bột lọc gói lá chuối nhân tôm của Phan Bao Van

Bên cạnh món bánh bột lọc dai dai, thơm thơm hương lá chuối và tôm tươi, thì mâm cỗ Tết miền Trung còn có một món khác nữa làm từ tôm đó là món tôm chua. Món này thường được dùng kèm thịt heo luộc, củ kiệu, và những khoanh bánh tét thơm vị nếp, béo vị mỡ heo trong nữa. Nghĩ tới thôi là đã thấy hương vị của Tết xộc lên đến mũi và toả đầy vị giác rồi!

“Nhà mình gốc miền Trung nên dù ở đâu cũng luôn nhớ về những đặc sản quê nhà, đặc biệt là món "MẮM TÔM CHUA HUẾ". Nhất là trong bữa cơm ngày Tết, chỉ cần đĩa mắm chua ăn kèm thịt luộc, thêm chút củ kiệu, dưa món nữa là khỏi sợ ngán nha! Hồi trước Xã chỉ được ăn khi có người nhà gửi vào, còn bi giờ thì vợ Xã "sản xuất" tại gia luôn rồi! Tha hồ mà đãi bạn nghen! Hihi...” - Món Mắm tôm chua Huế của Hien Thanh
“Tết Việt dù đi đâu cũng không thể thiếu củ kiệu ngâm chua ngọt ngày Tết, cùng vị giòn ngọt, mùi thơm dịu nhẹ của kiệu ăn cùng bánh tét rất ngon mời cả nhà vào bếp cùng làm.” - Món Củ kiệu ngâm chua ngọt của Phuong Nguyen 92
“Đòn bánh Tét mang nhiều ý nghĩa nhân sinh cao cả. Bánh được bọc nhiều lá như người mẹ bọc lấy người con, ăn bánh Tét lại nghĩ về mẹ, sống với mẹ, như chị em đùm bọc lẫn nhau cùng một mẹ sinh ra. Không chỉ vậy, bánh Tét xanh nhân nhụy vàng gợi cho ta màu xanh của đồng quê, của đời sống chăn nuôi, của an vui xóm làng... gợi cho ta niềm mơ ước “an cư lạc nghiệp” của con người về một mùa xuân an bình cho mọi nhà. Tất cả những ý nghĩa đó đã đề cao sức lao động của con người, sự hòa hợp của trời đất, của con người với thiên nhiên, hướng về nguồn gốc tổ tiên.” - Món bánh Tét của Hồng Gấm

Có lẽ hương vị Tết nổi bật nhất mỗi lần nghĩ về miền Trung đó chính là các món lên men chua vì ngoài tôm chua thì mâm cỗ Tết nơi đây cũng không thể thiếu món nem chua và tré, với vị giòn của bì và thơm nức mùi ớt tỏi tươi cay nồng khi nem và tré đã bắt đầu lên vị chua.

“Vào những ngày tết hay các buổi tiệc thì Nem Chua thường hay có mặt bên cạnh các món ăn khác bởi vị chua chua, cay cay dễ ăn...” - Món Nem chua của Nguyễn Lê Hồng Hạnh
“Khắp các vùng miền của quê hương Việt Nam thì Tết cổ truyền là khoảng thời gian cả gia đình sum họp đầm ấm bên nhau, mình sinh ra ở Miền Trung nắng gió, tuổi thơ đã bao lần cùng bà ngoại quây quần bên nồi bánh chưng đang rực lửa, phụ mẹ làm dưa món mỗi dịp sắp Tết và khi thành thiếu nữ lại càng muốn tự tay bày biện một sản phẩm handmade của riêng mình. Và thế là tính ra hơn chục cái Tết không năm nào nhà mình thiếu Tré Mệ Quỳnh do chính tay mình làm. Tré tuy là món ăn dân dã, nhưng hơi kì công, đòi hỏi phải tỉ mỉ từng công đoạn. Nguyên liệu quen thuộc khi làm tré không thể không kể đến tai mui heo, riềng, mè, tiêu hạt, tỏi, lá ổi....Cứ Tết đến, vài người bạn của anh xã đến nhà chúc Tết, lần nào cũng nhắc đến món Tré của mình, các anh bảo chỉ cần vài gói tré với ít lon bia thì chẳng biết khi nào tàn cuộc, còn chị em cùng cơ quan lại thích mình bán tré để các chị ủng hộ, hihi, nghe cũng thích lắm nhưng năm nào cũng 28 Tết mới nghỉ nên chỉ tranh thủ làm được vài món đặc trưng để gia đình có thêm không khí đón Tết thôi.” - Món Tré Miền Trung của Bếp của Quỳnh

Và sau cùng, sẽ thật là thiếu sót nếu không kể đến món thịt ngâm mắm ngon thần thánh của miền Trung mỗi dịp Tết về.

“Tết đến, miền Bắc có bánh chưng, thịt gà, miền nam có bánh tét, thịt kho tàu thì miền trung có thịt muối ngâm nước mắm nhé. Từng lát thịt mềm, thấm vị mằm mặn, ngọt ngọt sẽ làm mâm cơm tết thêm phần thú vị.” - Món Thịt ngâm nước mắm của Lulu.22

3 - Mâm Cỗ Tết miền Nam

Theo ký ức của Ad, mâm cỗ Tết miền Bắc thì đậm đà vị mặn, mâm cỗ Tết miền Trung thì trầm bổng với vị chua cay, còn mâm cỗ Tết miền Nam thì lại thật dịu dàng với vị ngọt chủ đạo.

Ad nhớ nhất là nồi thịt kho rệu ngon ngọt nhà người bạn mà Ad được thử trong một dịp Tết về. Chưa bao giờ Ad ăn thịt kho có vị ngọt như thế mà lại ngon mê ly đến thế.

“Đối với mình, thịt kho rệu là linh hồn của Tết. Lại đặc biệt hơn thịt kho nhà mình do chị làm rất ngon, ngon đến mức mỗi khi khách ghé chơi nhà ăn xong đều cứ khen rồi hỏi cách làm, có khi lại xin mang về một ít Vậy là mình năm nào cũng vậy, mon men theo chị học cách làm, xong nhận ra rằng bí quyết giản đơn để nồi thịt tết ngon hơn bao giờ hết là phải kiên trì canh lửa dù nóng đến là người, là thịt khi nhấc xuống phải chỉ vàng vừa óng ánh, là bàn tay khéo léo của chị, là cái dáng nhỏ nhắn sau làn khói bếp của những người phụ nữ chúng ta.” - Món Thịt kho rệu của Chân Chân (Nhược Tư)

Cũng chính vì yêu thích vị ngọt mà bánh tét của miền Nam cũng sẽ khác vị bánh tét của miền Trung một chút vì có thêm đường và nước cốt dừa để tăng vị ngọt và béo của nếp. Và đặc trưng hơn cả chính là món bánh tét chuối ngon say đắm lòng người, rất phù hợp cho những bạn thích ăn chay.

“Không biết từ bao giờ trong các món ăn ngày Tết của người Miền Nam luôn có mặt món Bánh Tét. Theo phong tục Tết cổ truyền của người Nam Bộ, bánh Tét được nấu vào đêm 30, cả nhà thức chờ canh Bánh chín, trẻ con chụm Bếp lò, mọi thành viên trong gia đình đều quay quần bên nhau tạo nên không khí ấm cúng, sung túc của sự sum họp ngày Tết.” - Món Bánh tét chuối của Hong Ngoc

Ngay cả đến các món ngâm chua như củ kiệu hay dưa món của mâm cỗ Tết miền Nam cũng mang trong mình vị ngọt đậm đà không lẫn với vùng miền nào khác được.

“Nghe nói ngâm kiệu Tết ai cũng tưởng đơn giản là vậy, tuy nhiên đòi hỏi phải kiên nhẫn mới cho ra được những củ kiệu trắng, giòn. Bánh chưng, bánh tét mà thiếu kiệu thì hương vị ngày Tết dường như không còn trọn vẹn nữa. Mẹ mình là người Hoa, quê Ngoại ở Long An. Đây là cách ngâm kiệu khi Tết đến mẹ vẫn thường làm. Gửi đến các bạn cùng tham khảo nhé!!” - Món Củ kiệu ngâm chua ngọt của Diepngoc Nguyen
“Dưa món là loại dưa không thể thiếu trong gia đình mình trong mỗi dịp xuân về. Nguyên liệu chủ yếu là đu đủ, cà rốt, củ cải, củ kiệu được phơi hoặc sấy khô. Và một thứ quyết định sự thành công của món dưa này chính là nước mắm.” - Món Dưa món của Quân Nguyễn

Để cân bằng lại vị ngọt, mâm cỗ Tết miền Nam sẽ có vị đắng thanh mát của bát canh khổ qua và vị chua cay bùi của món gỏi gà xé phay.

“Hồi trước, mình sợ nhất là món này nhưng từ khi gấu mặp nấu bắt mình ăn thì mình mới bắt đầu ăn được và ghiền món này tới giờ luôn... Tết hay giỗ nhà mình đều nấu món này chung với thịt kho rệu lắm... khổ qua hầm với nước dừa rất ngon nữa, nếu muốn bớt đắng thì trụng nước sôi rồi mới dồn nhân vào.” - Món Canh Khổ Qua Dồn Mọc Nấu Tôm Khô của Andrea Perth
Món Gỏi gà xé phay của Rose Truong

Vậy món đặc trưng nhất trong mâm cỗ Tết miền Nam là gì? Trong ký ức xa xưa của Ad, đó chính là lạp xưởng. Vì cứ mỗi lần Xuân về, là lại thấy các quầy bán đồ Tết đỏ chói những gói lạp xưởng khô và tươi. Đó cũng là thời điểm hiếm hoi trong năm Ad được thưởng thức món lạp xưởng thơm phức mẹ mua về.

“Lạp xưởng tươi là món ăn rất dễ làm...” - Món Lạp Xưởng Tươi của Trần Dzung

Những mâm cỗ Tết 3 miền còn mang nhiều hương vị của nhiều món ngon đặc sắc khác, tuỳ theo từng nơi cụ thể. Nhưng chắc chắn có một hương vị Tết mà sẽ không ai quên được, cho dù đi bất cứ nơi đâu, đó chính là hương vị Tết đã được đong đầy trong ký ức của mỗi chúng ta...